Onder de noemer #bodypositivity tonen allerlei verschillende mensen massaal hun unieke schoonheid. De movement bereikte ons via socials in 2012 en staat voor het omarmen van je lichaam inclusief alle ‘imperfecties’. Goede zaak, zou je denken? Het mag dan positief zijn, maar de focus ligt hierdoor nog altijd op uiterlijk. Daar bracht body neutrality, een filosofie die in 2015 haar intrede deed, verandering in. Want laten we wel wezen: wat heb je aan een mooie fiets als de banden lek zijn? Of aan prachtige laarzen, drie maten te klein? Precies niets. Body neutrality richt zich dan ook op de functionaliteiten van het lichaam en laat uiterlijk daarin compleet buiten beschouwing.

Wat is body neutrality?

De body neutrality movement deed in 2015, drie jaar na body positivity, haar intrede onder het grote publiek. Kenmerkend aan de filosofie is het buiten beschouwing laten van uiterlijke kenmerken, en in plaats daarvan oog te hebben voor alles dat je lichaam kan en (voor je) doet. Body neutrality ontstond dan ook na de storm aan kritiek waar body positivity mee overspoeld werd. Eigenwaarde en zelfwaardering worden losgekoppeld van fysieke kenmerken. Body neutrality kijkt naar het lichaam vanuit het perspectief je lichaam zo goed mogelijk te verzorgen, om alle (positieve) dingen die het wel kan en voor je doet optimaal te ondersteunen.

Dat geldt dus ook in gevallen dat je lichaam je op wat voor manier dan ook (deels) in de steek laat, of als sprake is van een chronische aandoening of fysieke handicap. Body neutrality vraagt niet om een waardeoordeel over je fysieke vertoning. Uiterlijk is slechts een heel klein onderdeel. In plaats van daar buitensporig veel aandacht aan te besteden, besteed je die energie aan andere aspecten die het algehele zelfbeeld kunnen verbeteren.

IEDER LICHAAM KAN EN DOET VEEL

Het biedt je bescherming tegen infecties, kan nieuw leven creëren en faciliteert eigenlijk alle dingen waar jij van geniet en die je graag doet. Zonder ons lichaam zouden we letterlijk nergens zijn. De neutrale houding houdt in dat het niet noodzakelijk is om continu liefde voor je lichaam te voelen. Er kunnen dingen zijn waar je minder tevreden mee bent. Je kunt deze echter wel los zien van wie en wat jij waard bent. Lichaamsbeeld, eigenwaarde, welbevinden en gedrag/keuzes worden niet negatief beïnvloed door body appearance (fysiek voorkomen).

WAT IS BODY FUNCTIONALITY?

Body functionaliteit kan gedefinieerd worden als alles dat het lichaam kan, doet en waar het toe in staat is. Het gaat dus over interne processen als het genezen van infecties, het handhaven van allostase, over fysieke capaciteiten als rennen en springen, over sensorische en emotionele ervaringen, creatieve uitspattingen, contact met anderen en over zelfzorg [1].

WAT IS BODY APPRECIATION?

Ondanks dat lichaamsfunctionaliteit beperkt kan worden door blessures, ziektes of chronische aandoeningen, richt de waardering zich op alles dat het lichaam wel kan en doet in plaats van ruimte te hebben voor teleurstelling in al dat het niet kan of bezit [2] [3].

BODY FUNCTIONALITY EN APPRECIATION VERMINDEREN FOCUS OP BODY APPEARANCE

In een studie werd deelnemers gevraagd een brief te schrijven aan een vriend(in), waarin ze alles benoemen dat ze waarderen aan zijn of haar lichaamsfunctionaliteit. Bijvoorbeeld: ‘ik vind het tof dat je van die sterke benen hebt en mij daarom alle honderden keren dat ik mijn sleutel verloor achter op de fiets hebt thuisgebracht.’ Waardering uitspreken voor functionaliteiten van het lichaam bleek de focus op body appearance sterk te verminderen.

Door waardering uit te spreken voor de lichaamsfunctionaliteiten van een vriend/vriendin bleken deelnemers ook het belang en de waarde hiervan in te zien met betrekking op zichzelf. Hiermee werd de invloed van het uiterlijke aspect op lichaamsbeeld verminderd. Body neutrality gaat over zo goed mogelijk voor je lichaam zorgen als blijk van waardering voor alles dat het wel kan en doet en kan daarmee body functionality en appreciation stimuleren [4].

Wat onderscheidt body neutrality van body positivity?

Voor we dieper ingaan op de verschillen, eerst iets meer over body positivity. Body positivity is ontstaan in de jaren zestig in Amerika, maar in 2012 door het toedoen van social media wereldwijd bekend geworden als tegenreactie op het (onrealistische) heersende ‘schoonheidsideaal’. Lichamen komen in uiteenlopende soorten en maten met vele unieke uiterlijke kenmerken en details. Body positivity gaat over leren dat ieder lichaam, dus ook het jouwe, op een eigen manier prachtig is zoals het is. Het richt zich op het ontwikkelen van liefde voor je lichaam en unieke fysieke eigenschappen.

KRITIEK OP DE POSITIEVE UITGANGSPUNTEN VAN BODY POSITIVITY

De schadelijke gevolgen van onder andere fatshaming, stigma’s en negatieve vooroordelen rondom overgewicht, overwaardering van uiterlijke kenmerken en het nastreven van een (onrealistisch) schoonheidsideaal zijn bekend. Door het eenzijdige beeld van wat ‘aantrekkelijk’ is dat in de media wordt geschetst, en de manier waarop overgewicht in de maatschappij en media wordt afgetekend en benaderd, worden fysieke en mentale gezondheids- en welzijnsproblemen mogelijk eerder in stand gehouden dan verholpen.

Cijfers tonen aan dat mensen met overgewicht regelmatig te maken krijgen met negatieve vooroordelen, stigmatisering en ongevraagde adviezen. Dit blijkt tot negatieve stress en een negatief zelf- en lichaamsbeeld te kunnen leiden. Onderzoek toont daarbij ook aan dat de motivatie om leefstijlaanpassingen te doen die een voordeel opleveren voor gezondheid en welzijn, erdoor afneemt [5] [6] [7] [8] [9]. Fatshaming werkt averechts. Vanuit hier bekeken is een beweging als body positivity dus absoluut een hele positieve ontwikkeling. Toch klinkt er dus ook kritiek.

BODY POSITIVITY ZOU DE NORM DOEN VERSCHUIVEN EN (TE) VEEL OP UITERLIJK FOCUSSEN

De kritiek verhoudt zich met name tot de opvatting dat de body positivity movement de norm verschuift en daarmee een cultuur creëert die de gezondheidsproblemen die aan overgewicht worden gekoppeld bagatelliseert, en daarmee in stand houdt of verder doet toenemen. Het gaat hierbij over onder andere diabetes type 2, en hart- en vaatziekten.

Een ander punt van kritiek is dat body positivity zich nog altijd heel erg focust op uiterlijk, waardoor lekker in je vel zitten/gelukkig zijn nog steeds niet los staat van fysieke kenmerken en eigenschappen. Daarbij kan je het je waarschijnlijk voorstellen dat voor mensen die juist door hun persoonlijke fysieke eigenschappen een negatief lichaams- en of zelfbeeld hebben, het nogal een opgave is om dag in dag uit blij te zijn met, en de schoonheid te zien van je eigen lichaam. De vraag is ook of dat nodig is.

KRITIEK OP DE KRITIEK

Het is een hardnekkige onwaarheid dat overgewicht of obesitas gelijk staan aan ‘ongezond’ zijn of dat in de nabije toekomst worden. BMI of lichaamsgewicht koppelen aan een verhoogd risico op allerlei (welvaarts)ziekten is nogal zwart-wit. Een hoog percentage visceraal vet (vet rondom je organen) kan verband houden met een hoger risico op dergelijke ziekten. ‘Dunne’ mensen kunnen net zo goed een te hoog visceraal vetpercentage hebben. Dit zie je er aan de buitenkant namelijk niet altijd vanaf.

BMI IS NIET DE BESTE VOORSPELLER VAN GEZONDHEID

Daarnaast worden mensen met overgewicht tamelijk vaak, ongevraagd, gewezen op fysieke klachten, ongemakken en gezondheidsproblemen waar ze mee te maken zouden gaan krijgen en dat afvallen the one and only way is om dit gevaar de kop in te drukken. Deze boodschap tot in de oneindigheid herhalen heeft weinig zin, creëert eerder een tegengesteld effect en klopt bovenal niet: onderzoek toont namelijk aan dat fitheid en vitaliteit veel meer zegt over factoren als levensverwachting en het ontwikkelen van ziektes, dan dat BMI doet [10].

ACCEPTATIE IN PLAATS VAN BERUSTING

Het is dus redelijk kort door de bocht om te concluderen dat hoe meer mensen met overgewicht hun lichaam leren accepteren en mooi vinden, hoe sterker het aantal gezondheidsproblemen dat aan overgewicht gerelateerd wordt toe zal nemen. Met als argument dat na die acceptatie de wens tot veranderingen die gezondheid ten goede komen uit zouden blijven. Dit brengt ons terug bij het tweede kritiekpunt dat zonet al is besproken: body positivity zou zich (te) veel richten op uiterlijk en/of gewicht. In onze ogen is het altijd een positief gegeven als iemand zijn/haar eigen lichaam, ongeacht hoe dit gevormd is, mooi vindt. Acceptatie staat niet gelijk aan berusting. Je lichaam mooi vinden hoeft dus niet te betekenen dat je er nooit meer iets aan wilt veranderen. Het startpunt van die verandering is alleen een stuk positiever.

Anderzijds, hoe pessimistisch dit misschien ook klinkt, behoort je lichaam elke dag ‘mooi en aantrekkelijk’ vinden voor veel mensen (nog) niet tot de mogelijkheden. Voor iemand met een zeer negatief lichaamsbeeld is dat nogal het andere uiterste. Dit is waarom body neutrality een uitkomst kan bieden: dat laat uiterlijk namelijk compleet buiten beschouwing en richt zich op zorgen voor het lichaam om alles wat het kan en voor je doet.

VERSCHILLEN TUSSEN BODY NEUTRALITY EN BODY POSITIVITY

Op de punten die body positivity kritiek opleveren, manifesteren de verschillen met body neutrality zich. Waar er mensen zijn die beweren dat body positivity overgewicht ‘normaliseert’, kan dat (hoewel in onze ogen sowieso een loze kreet) van body neutrality niet gezegd worden. Gewicht wordt hier buiten beschouwing gelaten. We maken dit verschil hieronder duidelijk met een voorbeeld.

Body positive: ”Ik ben, ondanks dat ze niet meer zo strak en gevormd zijn als tien jaar geleden, blij met mijn armen en laat ze graag zien.”

Body neutral: ”Ik ben blij met mijn armen omdat ik met deze armen elke avond de kinderen naar boven til, de boodschappen het huis in draag en de mensen die ik lief heb ermee omhels.”

Onze huidige leefomgeving maakt het niet altijd makkelijk om blij te zijn met iets wat afwijkt van het schoonheidsideaal zoals we daar via (sociale) media mee geconfronteerd worden. Neutraliteit is in dat geval meer haalbaar en duurzaam. Ondanks dat kost ook het aannemen van een meer neutrale houding tegenover je eigen lichaam geduld, oefening en tijd.

Gaat body neutrality samen met de wens iets aan je lichaam te veranderen?

Body neutrality houdt niet in dat je onverschillig bent ten opzichte van je lichaam of hoe het eruit ziet. Terugkomend op wat body neutrality inhoudt (je lichaam zo goed mogelijk verzorgen, om alle (positieve) dingen die het wel kan en voor je doet optimaal te ondersteunen), moge het dus duidelijk zijn dat er wel degelijk sprake is van een bepaalde houding jegens en waardering voor het eigen lichaam.

Als je lichaam je niets kan schelen, zowel niet in de positieve als negatieve zin, is er waarschijnlijk ook geen drijfveer om er zo goed mogelijk voor te willen zorgen. Het is daarbij niet zo dat je niets aan je lichaam mooi of minder mooi kan vinden, en er om die reden iets aan wilt behouden of veranderen. Wel dat deze opvatting(en) geen invloed hebben op factoren als je eigenwaarde, lichaamsbeeld en relatie met voeding. Neutraal houdt in dat je in de verzorging van je lichaam, uiterlijk, omvang en gewicht buiten beschouwing laat. Gezondheid/welzijn en je fit voelen kennen namelijk veel componenten waaronder de kwaliteit van nachtrust, het managen van stress, sociale verbondenheid, omgeving, beweging en voeding. Deze brede kijk op gezondheid en benadering van het lichaam past goed bij de HAES movement.

HAES MOVEMENT – EEN LICHAAM NEUTRALE VISIE OP GEZONDHEID EN VITALITEIT

HAES staat voor Health At Every Size. Deze benadering kan helpen om langzaam toe te werken naar een fittere, energiekere versie van jezelf zonder je bezig te houden met afvallen, omvang of gewicht. Gezondheid bestaat namelijk uit veel meer dan dat. Het is een neurobiopsychosociaal onderwerp. Factoren als slaap, levenservaringen, stress, voeding, SES en DNA hebben allemaal invloed op gezondheid. Het doel van HAES is mensen te stimuleren aan hun gezondheid en vitaliteit te werken in de breedste zin van de begrippen, helemaal los van of dit een gewichtsverandering met zich meebrengt. Het richt zich puur op de ondersteuning van iemands volledige welzijn. Gewicht is slechts een kleine spin in dat web. Onderzoek naar de methode heeft uitgewezen dat een gewicht neutrale benadering van gezondheid en welzijn voor fysieke en mentale verbetering kan zorgen. Zo werd gezien dat bloeddruk en eigenwaarde positief verbeterden, terwijl er aan mensen hun gewicht niets veranderde [11].

UITERLIJK LOSKOPPELEN VAN GELUK, GEZONDHEID EN WELZIJN

De focus op gewicht in gezondheidsverbetering en de manier waarop uiterlijke schoonheid aan geluk gekoppeld wordt, is niet zo body neutral. De eerste stap naar een meer neutrale benadering is dan ook erkennen dat er bepaalde dingen aan jezelf eventueel minder mooi zijn, maar dat dit losstaat van levensgeluk. Volle lippen, een smalle taille of grote biceps maakt het leven niet leuker. Het kan absoluut een positieve toevoeging, maar geen bepalende factor zijn. Dit gegeven omarmen kan helpen bij acceptatie van het lichaam in de huidige hoedanigheid. Vanuit daar kan zeer zeker gewerkt worden aan een bepaald fysiek doel. Je gaat daarbij alleen niet over je eigen grenzen heen en het wel of niet behalen daarvan heeft echter geen invloed op je zelfvertrouwen, zelf- en lichaamsbeeld of welbevinden.

Waarom zijn body positivity en body neutrality belangrijk?

Zowel body positivity als body neutrality kunnen mogelijk positieve bijdragen leveren aan de maatschappelijke kijk op, en benadering van gezondheid/welzijn. Het zoomt uit op gewicht en kijkt met een veel bredere blik. Dat de focus van gewicht verdwijnt zorgt voor ruimte om te kijken naar het individu. Dit maakt onderliggende problemen, die veel vaker de werkelijke oorzaak van gezondheidsproblemen zijn, beter zichtbaar.

Het is namelijk zo dat overgewicht op dit moment vaak wordt neergezet als een bedreiging voor de gezondheid van een individu en daardoor een groot beroep doet op de zorg. Voorkomen of genezen is de algemeen uitgedragen boodschap, en de verantwoordelijkheid daarvoor zou bij de persoon liggen. Die moet als bekwaam volwassene zelf in staat zijn de juiste keuzes te maken om zijn/haar gezondheid mee te ondersteunen. Iedereen bij wie dat niet lijkt te lukken, wil blijkbaar niet graag genoeg. Geen hele subtiele benadering.

Verkeerde aannames, ongenuanceerde uitspraken en ongevraagde gezondheidsadviezen, vooroordelen, stigmatisering, en een nog altijd overheersend ‘schoonheidsideaal’ dat door (social) media wordt voorgespiegeld kunnen ervoor zorgen dat het gevoel van de norm af te wijken versterkt wordt onder mensen met overgewicht of mensen die hier op een andere manier niet aan voldoen. Dit kan juist negatieve impact hebben op gezondheid en welzijn, en werkt bovenal niet motiverend om te werken aan positieve duurzame leefstijlverandering waarmee de huidige toenemende gezondheidsproblematiek kan worden tegengegaan.

HOE DE EXTREME FOCUS OP GEWICHTSVERLIES HET LEVEN ZWAARDER KAN MAKEN

De druk vanuit de externe omgeving om af te vallen, die wordt ervaren door mensen met overgewicht, kan veel negatieve stress veroorzaken. Vaker is aangetoond via onderzoek dat de aandacht vestigen op gewichtsverlies en herhaaldelijke pogingen tot afvallen averechts kunnen werken. Studies die keken naar jarenlange begeleiding van mensen in leefstijlinterventies gericht op gewichtsverlies, zagen dat het merendeel van de deelnemers na (pogingen tot) afvallen alleen maar zwaarder werden [12]. De motivatie om nieuwe pogingen te doen om toch weer af te vallen, nam steeds verder af. Gelijktijdig met de eigenwaarde van de deelnemers. Meer dan eens leidde het tot een gevoel van minderwaardigheid als gevolg van overgewicht [13] [14] [15] [16] [17].

Allereerst is iets als lichaamsgewicht of BMI koppelen aan ‘welvaartsziekten’ zoals diabetes mellitus type 2 of hart- en vaatziekten, veel te kort door de bocht. Daarnaast is het misplaatst om obesitas of overgewicht hier ook onder te scharen en de verantwoordelijkheid daarvoor bij het individu neer te leggen. Zowel obesitas als ook andere ‘welvaartsziekten’ zijn grotendeels het gevolg van een matige toegankelijkheid van nutriëntrijke voeding voor iedereen.

Producten die relatief laag in nuttige voedingsstoffen maar hoog in energie zijn, denk aan (diepvries)pizza, kant-en-klaar maaltijden en allerlei snacks, zijn vaak veel beter betaalbaar dan verse, nutriëntrijke producten die je dagelijks de juiste verhouding eiwitten, vetten en koolhydraten leveren die je lichaam nodig heeft om goed te functioneren, en die daarnaast beter zorgen voor verzadiging na een maaltijd.

Willen veranderen met als doel fitter worden/algehele gezondheid verbeteren is één ding, het ook kunnen een tweede. De verantwoordelijkheid om duurzame leefstijlverandering toegankelijk te maken voor iedereen ligt bij de overheid, maar wordt momenteel zeer onterecht neergelegd bij het individu. Dit heeft ook gevolgen voor de maatschappelijke beeldvorming die heerst in relatie tot overgewicht: lui, slap en ongedisciplineerd zijn veelgehoorde vooroordelen.

BODY NEUTRALITY & BODY POSITIVITY KUNNEN DUURZAME MOTIVATIE PRIKKELEN

In het artikel gewijd aan body positivity lees je tot in detail en aan de hand van verschillende bekende theorieën rondom motivatie, hoe de huidige (maatschappelijke) beeldvorming rondom overgewicht een verkeerde motivatie teweeg kan brengen, en hoe body positivity/body neutrality duurzame motivatiebronnen kunnen aanspreken. Voor nu is het met name dit gegeven dat relevant is.

Een belangrijke reden dat overgewicht als zondebok wordt aangewezen is de link die vaak wordt gelegd met ‘welvaartsziekten’ als hart- en vaatziekten, longaandoeningen of diabetes. De gedachtegang is ongeveer zo: hoe meer mensen overgewicht hebben, hoe groter de potentiële druk op de gezondheidszorg ervan wordt. Vanuit dit perspectief gezien is overgewicht dan een mogelijke bedreiging voor de volksgezondheid, en die wil men zoveel mogelijk voorkomen en anders zo snel mogelijk genezen. De huidige benadering die mensen hiertoe zou moeten aanzetten, werkt vermoedelijk eerder de andere kant op.

Het inboezemen van angst of schaamte die mensen aanzet tot actie is herhaaldelijk geen duurzame motivatiebron gebleken. Als het doel is om zoveel mogelijk mensen overwegend keuzes te laten maken die bijdragen aan een optimale gezondheid, moeten zoveel mogelijk mensen daartoe op een positieve manier gestimuleerd worden zodat autonome motivatie wordt aangewakkerd die over doet gaan op actie.

Juist als het gaat om duurzame (leefstijl)verandering die de gezondheid ten goede komt, is het essentieel dat iemand zich met de waarde(n) handelingen en gedrag kan identificeren en te allen tijde voelt dat hij/zij naar eigen inzicht en vermogen handelt en beslist [18] [19] [20] [21]. Onderzoek toont namelijk aan dat autonome motivatie het meest effectief is op de lange termijn. De aanwezigheid ervan blijkt onmisbaar als het gaat om duurzame leefstijl- en/of gedragsverandering. Autonome motivatie komt van binnenuit. Je besluit iets wel of niet te gaan doen omdat jij dat oprecht leuk vindt, belangrijk vindt of wegens een andere positieve trigger.

De focus op gewicht(sverlies), de focus op uiterlijk en het zaaien van angst voor de eventuele risico’s van overgewicht zoals dat op dit moment nog (te veel) gebeurt, stimuleert deze motivatie niet. Nu komt het: mensen met een neutrale of positieve houding ten opzichte van hun lichaam, zijn vanuit zichzelf meer gemotiveerd om hier goed voor te zorgen op een manier die hun gezondheid ondersteunt. Zowel de body positivity als de body neutrality movement kunnen mogelijk helpen een vorm van autonome motivatie aan te spreken die positieve leefstijlverandering ondersteund, in tegenstelling tot het aanwakkeren van de verkeerde, onhoudbare motivatie vanuit angst/schaamte.

BODY POSITIVITY & BODY NEUTRALITY KUNNEN LEIDEN TOT EEN BETER ZELFBEELD

Iets anders dat zowel body neutrality als body positivity heel belangrijk maakt is dat ze mensen erbij kunnen helpen van een negatief lichaamsbeeld af te komen. Een negatief lichaamsbeeld blijkt (sterk) af te kunnen doen aan de kwaliteit van iemands leven, en verband te houden met de volgende bijeffecten:

• Afname van sociale contacten en bezigheden;

• Afname van libido;

• Afname van zelfvertrouwen;

• Destructief gedrag zoals drank- of drugsmisbruik;

• Ontwikkelen van ongezonde relatie met voeding;

• Afname fysieke activiteit [22].

IS ‘POSITIEF-NEUTRAAL’ OOK EEN HOUDING?

Body positivity en body neutrality zijn voorbeelden van hoe je soms het beste van twee werelden met elkaar kunt combineren. Het één hoeft het ander niet uit te sluiten. Uiteindelijk is het mogelijk om te proberen van beide filosofieën de meest waardevolle lessen mee te nemen en ze gelijktijdig te praktiseren.

• Body positivity staat voor zelfvertrouwen;

• Body positivity moedigt aan tot liefde voor het lichaam;

• Body positivity moedigt aan om goed voor het lichaam te zorgen;

• Body neutrality waardeert alles wat het lichaam doet en kan;

• Body neutrality moedigt bewustzijn rondom de huidige staat en behoeften van het lichaam aan;

• Body neutrality laat het uiterlijke aspect van het lichaam buiten beschouwing.

Het is heel natuurlijk en normaal om je de ene dag een stuk positiever te voelen over je lichaam/uiterlijk dan de andere dag. Zo werkt dat toch met de meeste dingen? De ene dag zit je haar, naar eigen inzicht, ook beter dan de andere. De ene dag sta je energieker op dan de andere, en de ene keer heb je meer zin om te gaan trainen dan de andere. De waarde die je lichaam heeft wordt niet bepaald door uiterlijk.

Door het lichaam altijd te zien als iets functioneels waaraan je veel moois te danken hebt, ongeacht hoe het eruit ziet, en het vanuit die filosofie zo goed mogelijk te verzorgen, is iemand eerder geneigd om overwegend keuzes te maken die bijdragen aan gezondheid en welzijn. Deze keuzes en dit gedrag niet laten beïnvloeden door fysieke eigenschappen, betekent niet dat je geen waardering kunt hebben of ontwikkelen voor bepaalde uiterlijke kenmerken.

Je kunt bijvoorbeeld trainen omdat je het belangrijk vindt om regelmatig intensief te bewegen en het ziet als een lekkere uitlaatklep, maar de gevolgen die trainen fysiek met zich meebrengt voor je lichaamssamenstelling kan je tegelijkertijd ook als positief ervaren. Het is alleen niet de primaire bron van motivatie.

Hoe zorg je voor body neutrality bij jezelf?

Een andere relatie met je lichaam opbouwen en de ontwikkeling naar een neutrale houding neemt logischerwijs tijd in beslag. Je zelfbeeld en manier waarop je naar je lichaam kijkt veranderen niet van de één op de andere dag. Neem en gun jezelf die tijd ook.

OEFEN MET WAARDERING

De wereld waarin we leven is erg visueel ingesteld en gericht op succes en uiterlijk vertoon. Belangrijke aspecten van het leven zoals geluk en gezondheid worden gekoppeld aan fysiek voorkomen. Dit soort misvattingen kunnen geïnternaliseerd worden op het moment dat iemand afwijkt van een onrealistisch ideaalbeeld dat in werkelijkheid de uitzondering is, maar als de regel gepresenteerd wordt.

Dat is niet vreemd. Zeker niet voor mensen die (regelmatig) op een negatieve manier geconfronteerd worden met hun fysieke voorkomen. Om de invloed van uiterlijk te verkleinen en lichaamsbeeld/lichaamswaardering te verbeteren, kan het helpen om het belang en de ongekende waarde van de lichaamsfunctionaliteiten te erkennen.

Je kunt hiermee oefenen door hier dagelijks bewust een vast moment bij stil te staan, en dan bijvoorbeeld een gedachte op te schrijven die in je opkomt over iets dat je lichaam kan of (voor je) doet en waar je blij mee bent. Of door drie dingen te kiezen waarvoor je jouw lichaam op specifiek die dag dankbaar bent. Je zou hier ook nog een bepaalde actie/gedrag aan kunnen koppelen dat deze functie ondersteunt in relatie tot goed zorgen voor je lichaam. Denk aan trots zijn op een sportieve prestatie van die dag en daarop reageren door het lichaam nu rust/ontspanning te gunnen in de vorm van een warm bad en ondersteunen van het herstel met volwaardige, voedzame en verse maaltijden.

Dit kan erbij helpen om belangrijke factoren als geluk, waardering voor jezelf en je lichaam, en werken aan gezondheid/welzijn los te koppelen van het fysiek vertoon, gewicht en omvang. De waarde die je toekent aan je lichaam is gebaseerd op de functionaliteiten ervan, om die te ondersteunen wil je het zo goed mogelijk verzorgen. Uiterlijke kenmerken staan daar los van.

RICHT JE OP WAT JE LICHAAM OP DIT MOMENT NODIG HEEFT EN WAAR JE HET EEN PLEZIER MEE DOET

Vanuit de filosofie achter body neutrality houdt goed voor je lichaam zorgen onder andere in dat je de grenzen van het lichaam respecteert en het voorziet in huidige behoeften. Dit succesvol in praktijk brengen begint bij heel goed (opnieuw) leren luisteren naar je lichaam. Dat geldt op het gebied van alles dat je doet, eet, drinkt en onderneemt. Hard trainen is bijvoorbeeld goed en kan vanuit een lichaam neutrale benadering, zolang je ook toegeeft aan je lichaamsbehoefte van een rustdag. Qua voeding net zo. Je verbiedt jezelf niets, maar probeert vanuit de natuurlijke interne signalen die je lichaam geeft te bepalen wanneer het behoefte heeft aan eten en wanneer het genoeg heeft. Eten heeft zowel een functionele als holistische kant. Echt leren herkennen waar je behoeftes liggen is nu eenmaal heel complex en tijdrovend, maar zeker mogelijk en heel erg de moeite waard.

Conclusie: Body neutrality en body positivity kunnen ondanks verschillen samen bijdragen aan een beter zelfbeeld

De onterechte druk om een bepaald fysiek voorkomen na te streven kan in de huidige maatschappij sterk worden ervaren. Niet alleen worden we via (social) media regelmatig geconfronteerd met een heersend (onrealistisch) ‘ideaalbeeld’ van wat schoonheid in zou houden. Ook worden we nog ‘gewaarschuwd’ om vooral gezond, fit en slank te blijven of worden in het kader van een goede gezondheid. Kortom: je lichaam accepteren en respecteren zoals het op dit moment is, wordt ons niet makkelijk gemaakt.

GEWICHT IS GEEN GRAADMETER VOOR GELUK OF GEZONDHEID

Allereerst is herhaaldelijk in onderzoek gebleken dat factoren als BMI en lichaamsgewicht helemaal niet zulke goede voorspellers van ziekte of gezondheid zijn. Veel meer zegt bijvoorbeeld lichamelijke fitheid en conditie. Daarnaast leiden shaming, vooroordelen en de heersende stigma’s rondom en maatschappelijke benadering van, gewicht juist allesbehalve tot een vermindering van gezondheidsproblemen. Het effect blijkt juist voor negatieve gevolgen als een verminderd zelf- en lichaamsbeeld of een verstoorde relatie met voeding te kunnen zorgen. Duurzame, positieve autonome motivatie voor blijvende leefstijlverandering die gezondheid en welzijn ten goede komt, wordt erdoor gedwarsboomd.

BODY POSITIVITY EN BODY NEUTRALITY KUNNEN DE HEERSENDE BEELDVORMING VERANDEREN

Zowel body neutrality als body positivity kunnen van waardevolle betekenis zijn om het tij te keren. Geluk, gezondheid en welzijn loskoppelen van fysiek voorkomen en gewicht, kunnen mogelijk de heersende beeldvorming rondom onder andere overgewicht, positief beïnvloeden. Minder focus op gewicht zou in leefstijlinterventies, met als doel het verbeteren van de gezondheid, kunnen betekenen dat er meer aandacht komt voor gezondheid/welzijn vanuit een veel breder perspectief, en voor de persoon daarachter. Minder focus op gewicht en uiterlijk in de online en offlinemaatschappij zou kunnen zorgen voor minder onzekerheid, meer acceptatie en meer respect richting elkaar.

EEN NEUTRALE OF POSITIEVE LICHAAMSHOUDING LEIDT TOT BETERE GEZONDHEIDSKEUZES

Mensen die een neutrale of positieve houding tegenover hun eigen lichaam koesteren, hebben automatisch de neiging beter voor dit lichaam te zorgen en keuzes te maken die hun gezondheid ondersteunen. Denk aan een flexibel, volwaardig en gevarieerd voedingspatroon, voldoende lichaamsbeweging, voldoende nachtrust en ontspanning, energie halen uit leuke dingen doen en fijne mensen om je heen. Hoewel het natuurlijk alleen maar valt aan te moedigen om er ook voor open te staan om je eigen schoonheid te zien, wordt het body positivity nog wel eens aangerekend dat het de aandacht te veel op uiterlijk blijft vestigen waardoor lichaamsbeeld en eigenwaarde daar nog altijd op gebaseerd worden.

BODY FUNCTIONALITY & BODY APPRECIATION

De lichaam neutrale benadering gaat over zorg voor het lichaam uit blijk van waardering door alles wat het kan en voor je doet. Door uiterlijk buiten beschouwing te laten en te concentreren op alle functionaliteiten van het lichaam (body functionality) kan bewustwording ontstaan rondom hoe bijzonder dit is (body appreciation), waardoor ook een toename in lichaamswaardering en een meer positief zelfbeeld kan volgen. Niet verkregen uit uiterlijk vertoon, maar uit functionaliteit.

Het belangrijkste en meest duidelijke verschil tussen body positivity en body neutrality is dus dat body positivity zich meer richt op de acceptatie van lichamen in alle hoedanigheden, dat schoonheid in vele vormen komt en ieder lichaam prachtig is en daarom respect en goede verzorging verdient. Body neutrality anderzijds gaat over het optimaal verzorgen van het lichaam om alle bijzondere functies die het vervult en dingen die het mogelijk maakt zo goed mogelijk te ondersteunen. De waarde die het lichaam vanuit deze filosofie heeft is volledig ontleend aan wat het doet in plaats van hoe het eruit ziet.

ACCEPTATIE VAN EN RESPECT VOOR HET LICHAAM ZOALS HET NU IS

Veel interessanter dan de verschillen, zijn de overeenkomsten tussen de twee movements. Namelijk in elk geval het accepteren en respecteren van je lichaam in de hoedanigheid zoals deze op dit moment is. Of je het nu accepteert en tegelijkertijd ook mooi vindt, of accepteert en het tegelijkertijd niet mooi vindt: het uitgangspunt is altijd dat je het verzorgt op de manier die het verdient. In die zorg staan gezondheid en welzijn voorop, en die hangen zoals je weet niet zo sterk samen met je fysieke voorkomen of gewicht, en wordt sowieso door veel meer dingen beïnvloed. Daarnaast is het de bedoeling uiterlijk en gewicht niet bepalend te laten zijn voor lichaamsbeeld en eigenwaarde en daardoor voor bepaalde keuzes en gedrag. De belangrijkste overeenkomst is uiteindelijk dat je leert om je lichaam te waarderen en respecteren omdat het een onderdeel van jou is en het daarom goede en passende zorg verdient. Body neutrality stuurt daarbij veel meer aan op de functionaliteiten en body positivity op voorkomen, maar waar het om gaat is dat ze allebei de nadruk leggen op het positieve dat er wel is in plaats van op het negatieve waar het aan ontbreekt.