Stress is een ons allen bekend verschijnsel, maar omgaan met stress: hoe doe je dat eigenlijk? Het liefst blijven we er zo ver mogelijk vandaan en vaak associëren we stress met iets vervelends en negatiefs. Als je op internet het woord ’stress’ intypt verschijnen automatisch de woorden ‘verminderen’ en ‘klachten’. In dit artikel onderzoeken we het begrip stress, vermeende negatieve gevolgen als overgewicht, en wat je kunt doen om jouw stress te managen. Is het noodzakelijk om stress zo veel mogelijk te verminderen?

Wat is stress?

Omgaan met stress: hoe doe je dat? Voor we die vraag beantwoorden, duiken we in de geschiedenis van ‘stress’. Het concept van stress zoals wij dat nu kennen is ontstaan in het Frankrijk van de 19e eeuw. Hier ontdekte fysiologisch wetenschapper Claude Bernard dat ieder organisme op aarde gevoelig is voor invloeden van buitenaf (stressoren). Hoe complexer het organisme, hoe beter deze zich kan aanpassen of verweren tegen deze invloeden en de mogelijke gevaren ervan.

STRESS IS DE OVERKOEPELENDE TERM VOOR AL DAT ONS UIT BALANS BRENGT

Als je onze soort, de mens, vergelijkt met een organisme als een schimmel, dan zijn wij vele malen beter in staat om eventuele bedreigingen te neutraliseren. Wanneer bij ons in de zomer het kwik stijgt naar onaangenaam hoge temperaturen kunnen wij door te zweten zorgen dat we niet oververhit raken.

De stressor, in dit geval hitte, is geneutraliseerd. Voor een schimmel wordt dat echter zeuren. Dit organisme beschikt niet over geavanceerde systemen om zich aan te passen aan de toenemende warmte. Voor hen kan een kleine verandering in de temperatuur al fataal zijn.

Je kunt het begrip stress eigenlijk zien als de overkoepelende term voor alle mogelijke factoren die ons uit balans brengen en kan zowel fysiek als mentaal zijn. Daarnaast maken we een onderscheid in twee vormen van stress:

ACUTE STRESS

De naam verraadt het eigenlijk al. Hieronder vallen bedreigende situaties die direct reactie vereisen. Als je bijvoorbeeld rustig door het park loopt en er komt vanuit het niets een kwaadwillend-ogende pitbull op je af gestormd, dan schrik je en zet je het waarschijnlijk op een rennen.

Op het moment dat je de hond ziet, stroomt je bloed vol met hormonen als adrenaline en noradrenaline. Je hartslag en bloeddruk stijgen, je spieren spannen en je verkeert in hoge mate van paraatheid [1]. Je bent klaar voor actie.

Deze reactie van ons lichaam wordt ook wel de fight or flight respons genoemd [2]. Daarover lees je verderop in het artikel meer.

CHRONISCHE STRESS

Onze lichamelijke reactie op acute stress is een overlevingsmechanisme. Dat maakt deze reactie nuttig. Acute stress onderscheidt zich van chronische stress, doordat acute stress vrijwel altijd van korte duur is, terwijl chronische stress tijden lang op de achtergrond kan sluimeren. De reactie die ons lichaam op chronische stress levert is dan ook anders dan die op acute stress.

Bij acute stress speelt het hormoon adrenaline een grote rol. De effecten die adrenaline op ons heeft, zijn vergelijkbaar met de effecten van het hormoon cortisol. Bij adrenaline duren deze effecten echter veel korter, en zijn ze intenser. Je kunt adrenaline zien als de sprinter en cortisol als een duurloper. Chronische stress wordt in verband gebracht met de aanmaak van het hormoon cortisol.

Cortisol zorgt voor een toename van glucose en de vetzuren in ons bloed. De reden hiervoor is dat je lichaam nog steeds in staat van paraatheid verkeerd om te kunnen vechten of vluchten. Hiervoor is, zeker nu het erop lijkt dat de situatie langer gaat duren, energie nodig. Op den duur raken de vetzuren en glucose natuurlijk wel op. Wanneer er continu een factor aanwezig blijft die stress oplevert, kan dat uiteindelijk nadelig uitpakken op het gebied van vet- en spiermassa [1].

Stress symptomen: de drie fasen

Ons lichaam reageert met een vaste structuur op stressprikkels. Dit noemen we het aanpassingssyndroom. Het aanpassingssyndroom betreft een driestappenplan:

ALARM

In de alarmfasen geven de hersenen een signaal af dat het lichaam vertelt dat er een fysiek of mentaal bedreigende situatie nadert. Het hormoon ACTH komt vrij en er jaagt adrenaline door onze bloedbaan. Alles wordt in werking gezet om een maximale prestatie te kunnen leveren.

WEERSTAND

Op de alarmfase volgt de weerstandsfase. Je bent nu in staat om voor langere tijd weerstand te bieden aan de stressor waaraan je wordt blootgesteld. ACTH wordt niet langer geproduceerd, maar je hartslag en bloeddruk blijven verhoogt en er blijft suiker vervoerd worden naar je spieren en hersenen.

UITPUTTING

Op = op. Niemands lichaam heeft een onuitputtelijke bron van energie. Uiteindelijk leidt stress, als het lang genoeg duurt, tot uitputting. In deze fase start de productie van ACTH weer op, maar maakt het je in plaats van alert juist geïrriteerd, somber, warrig en minder actief.

Uitputting als gevolg van stress treedt niet zomaar op bij een korte belasting van stress. Het is zelfs zo dat frequente, kortdurende stressprikkels ervoor zorgen dat de belastbaarheid voor die vorm van stress groter wordt. Krachttraining is hier een heel goed voorbeeld van. Naarmate je een bepaalde oefening met een bepaald gewicht vaker uitvoert, wordt hij ‘’minder zwaar’’. Terwijl de belasting natuurlijk niet echt minder zwaar wordt. Jouw lichaam kan zich er gewoon beter op aanpassen.

Je kunt hieruit opmaken dat stress naast negatieve lange termijn gevolgen als uitputting, ook positieve gevolgen kan hebben op de lange termijn: spiergroei bijvoorbeeld, is een resultaat van mechanische spanning waaraan je jouw spieren gedurende de training onderwerpt. Je zou dit kunnen zien als een stressor, maar wel eentje die je erbij helpt armen als pop-eye te ontwikkelen.

Wat doet stress met je lichaam?

Wanneer we worden blootgesteld aan stress, geeft ons lichaam eigenlijk altijd een reactie om dit te neutraliseren. Het past zich aan waar mogelijk om te kunnen blijven functioneren. Maar hoe werkt dat vanbinnen? Om dat beter te begrijpen moeten we eerst een korte les over ons zenuwstelsel doorlopen.

Het centrale zenuwstelsel en het autonome zenuwstelsel

Wij mensen beschikken over twee zenuwstelsels. Het centrale zenuwstelsel wordt aangestuurd door ons bewustzijn. Bij het oppakken van een voorwerp is het centrale zenuwstelsel betrokken. Het autonome zenuwstelsel opereert zelfstandig en is verantwoordelijk voor de handhaving van alle onbewuste processen die in ons lichaam plaatsvinden. Zo dus ook voor onze stressreactie.

SYMPATHISCH EN PARASYMPATISCH ZENUWSTELSEL

Het autonome zenuwstelsel kan weer worden opgedeeld in het sympathisch zenuwstelsel en het parasympatisch zenuwstelsel. Je kunt de eerste zien als een gaspedaal en de tweede als een rem. Waar het sympathisch zenuwstelsel zorgt dat alles in jou ‘aan’ gaat, doet het parasympatische zenuwstelsel dit uiteindelijk weer teniet. In een gezonde situatie zijn de twee met elkaar in balans.

STRESS ACTIVEERT HET SYMPATHISCH ZENUWSTELSEL

Bij blootstelling aan stress wordt het sympathisch zenuwstelsel geactiveerd. Zodra er een stressprikkel wordt geregistreerd in ons brein, scheidt de hypothalamus het bijnierschorshormoon uit. Hierdoor komt via het bloed het ACTH hormoon in de bijnieren terecht. Er komt adrenaline vrij, onze bloeddruk stijgt, en het immuunsysteem wordt getemperd.

STATUS VAN HOGE ALERTHEID HOUDT EVEN AAN

Op het moment dat het gevaar geweken is daalt het adrenalineniveau, maar blijft ons lichaam nog een langere tijd in status van hoge alertheid. Hierdoor worden glucocorticosteroiden aangemaakt. Eén van de bekendste die tot deze soort behoort is cortisol [3].

EEN HORMONALE KETTINGREACTIE

De stijging van het cortisolniveau heeft mogelijk invloed op verschillende andere hormonen en neurotransmitters, en daarmee op jouw fysiologisch en psychisch welbevinden: Omdat in het geval van dreigend gevaar een ruime energievoorraad geen overbodige luxe is, lijkt cortisol ook de (lekkere) trek op te wekken. Mogelijk beïnvloedt het andere hormonen en neurotransmitters die de trek in, en beloning op vet en zoet eten vergroten. Op zich een slim idee want dit zijn snelle brandstoffen en het eten ervan smaakt vaak naar meer. Je begrijpt al dat het een minder wenselijke uitwerking kan hebben op het gebied van gewichtsverlies of spierontwikkeling als je je langdurig in deze situatie bevindt.

Daarnaast worden neurotransmitters als endorfine, dopamine en serotonine geraakt door stress. Cortisol slokt de serotonine uit onze hersenen op waardoor er hier snel extra van wordt aangemaakt. Een hoog serotonine-gehalte is belangrijk om je helder, levenslustig en opgewekt te voelen.

Vermoedelijk verzwakt chronische en psychologische stress de stabiliteit van serotonine, dopamine en endorfine. Dit heeft een negatieve invloed op je stemming [4].

IS HET NEGATIEVE IMAGO VAN CORTISOL TERECHT?

Op basis hiervan kunnen we concluderen dat stress negatieve gevolgen kan hebben op je stemming en lichaamsgewicht. Deze nadelige effecten worden veelal in verbrand gebracht met een hoge concentratie van het hormoon cortisol als gevolg van langdurige blootstelling aan stress. De reputatie van cortisol is hierdoor niet opperbest. Maar is dit wel helemaal terecht?

De rol van cortisol op nadelige fysiologische en mentale gevolgen van stress

Zoals eerder benoemd heeft cortisol niet zo’n lekker imago. Een hoog niveau van cortisol, veroorzaakt door stress, wordt in verband gebracht met gezondheidsproblemen en overgewicht. Cortisol stimuleert namelijk de aanmaak van glucose, zodat er genoeg energie beschikbaar blijft om te vechten of vluchten. Als deze energie echter niet wordt gebruikt, slaat het lichaam het op als vet.

CORTISOL EN SPIEROPBOUW

Daarnaast lijkt het erop dat cortisol een remmend effect heeft op de spiergroei. Spieren vormen namelijk ook een bron van energie, dus als het gevoel van stress maar lang genoeg aanhoudt, zullen zij onder invloed van dit hormoon opgeslokt worden [5].

CORTISOL EN HET IMMUUNSYSTEEM

Ook onderdrukt cortisol het immuunsysteem. Een infectie of ontsteking komt namelijk niet van pas op het moment dat je vecht of vlucht. Echter, als je je in een situatie van langdurige stress bevindt en dus niet daadwerkelijk acuut hoeft te vechten of vluchten, is het niet zo wenselijk dat je immuunsysteem al die tijd niet optimaal functioneert.

FYSIEKE VS. PSYCHOLOGISCHE STRESS

Onderzoek heeft uitgewezen dat het cortisolniveau stijgt na een acute stresssituatie. Als deze situatie langer aanhoudt of zich blijft herhalen is het echter niet zo dat het niveau van cortisol telkens stijgt. De rol van cortisol bij fysieke stress lijkt iets anders dan bij chronische psychologische stress [6].

CORTISOL NEEMT MINDER STERK TOE BIJ PSYCHOLOGISCHE STRESS

In dit laatste geval lijkt het cortisolniveau minder vaak toe te nemen als reactie op de stress. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht lijkt het ook niet zo te zijn dat mensen met chronische psychologische stress voortdurend een hoger cortisolniveau hebben dan mensen zonder deze stress. Het lijkt er wel op dat de manier waarop cortisol zich normaal gesproken gedurende 24 uur in ons lichaam opbouwt, wordt beïnvloed:

In een gezonde situatie bereikt ons cortisolniveau een piek vlak voor het moment dat we wakker worden. Zo kunnen we energiek en helder aan de dag beginnen. Gedurende de dag neemt de hoeveelheid af om na middernacht weer te stijgen en de volgende ochtend opnieuw te pieken.

CORTISOL PIEKEN BLIJVEN UIT BIJ CHRONISCHE STRESS

Deze pieken ontbreken bij mensen met chronische stress. Het niveau ligt overall wel iets hoger, maar blijft ook vlakker [7].

In een langlopend en groot onderzoek naar de relatie tussen verschillende fysiologische en psychische stressreacties en allerlei gezondheidsproblemen als hartfalen, vroegtijdig sterven en overgewicht, is een verhoogt cortisolniveau niet als factor naar voren gekomen die samenhangt met deze mogelijke, ernstige gevolgen voor onze gezondheid [8].

Bewijs voor een ander veelgehoord verband, namelijk een hoog cortisolniveau en veel buikvet, is ook niet uit dit onderzoek naar voren gekomen [9].

Er zijn aanwijzingen gevonden waaruit blijkt dat cortisol de eetlust doet toenemen, maar dit betrof vooral mensen die daarvoor ook al geneigd waren (te) veel te eten. Mensen die deze neiging van nature niet hadden, gingen niet meer eten als gevolg van een hoog cortisolniveau in hun lichaam.

In het kort: cortisol is geen slecht hormoon

Op basis van deze informatie kunnen we concluderen dat we voortaan niet de schuld van alle mogelijke negatieve effecten van chronische (psychologische) stress zoals overgewicht, een nadelig effect op spierbehoud- of ontwikkeling, en uiteenlopende gezondheidsproblemen, in de schoenen van cortisol kunnen schuiven [10] [11].

Andere verschijnselen die verband houden met stress lijken meer samenhang te hebben met de negatieve gevolgen die worden ervaren in de vorm van overgewicht, neerslachtigheid en een slechte gezondheid [8] [9].

 Lage sociaaleconomische status met weinig uitzicht op verandering;

 Langdurig en uitzichtloze financiële onzekerheid;

 Minder variatie in de hartslagfrequentie;

 Een afgevlakt cortisolprofiel;

 Iemands eigen interpretatie van de stress die hij/zij ervaart.

Hoe je omgaat met stress is afhankelijk van hoe je de stress ervaart

Cortisol heeft ook een tegenhanger: DHEA. Als het cortisolniveau hoog is daalt het DHEA-niveau en vice versa. De balans waarin deze twee hormonen verkeren heet de groei-index. Als de balans optimaal is, kan je vermoedelijk beter presteren dan wanneer dit niet het geval is. Logischerwijs verwacht je dat deze balans zich beweegt onder invloed van stress. Maar het is niet de stress zelf die ervoor lijkt te zorgen dat je cortisol en DHEA-waarden groeien of dalen, maar de manier waarop wij over de stress denken.

HOE ERVAAR JE EEN ZEKERE VORM VAN STRESS?

Als we van mening zijn dat de stress iets goeds voor ons kan doen, komt dat de verhouding tussen cortisol en DHEA (groei-index) juist ten goede. Dit is direct een verklaring voor het concept van ‘onder druk presteren’ [12] [13] [14].

Gaan mannen en vrouwen anders met stress om?

Je hebt in dit artikel al een paar keer de term ‘fight or flight’ voorbij zien komen [2]. De fysieke reactie die wij leveren op acute stress is de aanleiding van deze theorie. Als acute reactie op het potentiële gevaar (de stressor) gaat ons lichaam ‘aan’ en maakt zich klaar om te vechten of te vluchten. De hormonen die hierin een grote rol spelen zijn dus onder andere adrenaline en cortisol. Bij nader inzien is gebleken dat deze theorie klopt, maar niet volledig is.

DE PRIMAIRE REACTIE IN STRESSVOLLE SITUATIES IS ANDERS

Vrouwen neigen anders te reageren in stressvolle situaties. Iets dat heel goed verklaard kan worden vanuit de prehistorie. In het begin der tijden waren de rollen duidelijk verdeeld. Mannen brachten dagenlang alleen door in duistere bossen vol gevaar, in het kader van de jacht op voedsel. Vrouwen verbleven samen met hun kinderen en andere vrouwen wiens man de hort op was, in een grot of hut. Mannen zijn bij stress geneigd tot vechten, op de vlucht slaan, of afleiding zoeken; ze zijn gewend het in hun eentje op lossen. Vrouwen zoeken juist naar sociale steun. Niet ‘fight or flight’, maar ‘tend and befriend’ [15].

TEND OR BEFRIEND

Waar de ‘fight or flight’ samenhangt met cortisol en adrenaline, onderhoudt de ‘tend or befriend’ theorie een sterkere relatie met het hormoon oxytocine. Dit beïnvloedt allerlei sociale emoties en heeft bijvoorbeeld een remmende werking op angstgevoelens en een versterkende werking op liefde, vertrouwen en intimiteit.

Blootstelling aan langdurige stress remt de aanmaak van oxytocine, waardoor angsten die zijn opgeslagen in het brein volop de gelegenheid tot opspelen krijgen, en sociaal contact en intieme relaties afnemen in kwaliteit [16] [17].

Hoe en wanneer ervaren we stress

Stress is voor iedereen een persoonlijke ervaring. Het is bijvoorbeeld niet zo dat ik voor mijn moeder kan beoordelen wat stressvol is. Een treinrit naar Amsterdam en een dag doorbrengen in de hoofdstad is voor haar wellicht iets om gestrest over te raken, maar voor mij niet.

STRESS IS BELASTBAARHEID

De mate waarin je iets als stressvol ervaart, heeft alles te maken met je eigen belastbaarheid. Simpel gezegd: wat kan jij aan voor het te veel wordt. Dat geldt zowel voor fysieke stress als voor (chronische) psychologische stress. Er wordt ook onderscheid gemaakt tussen gezonde en ongezonde stress. Het is een beetje lastig om daar een meer duidelijke betekenis aan te geven. Er is een theorie die uitgaat van functionele stress:

In dat geval leidt de stressprikkel tot een verhoging van de belastbaarheid. Bijvoorbeeld de spanning waaraan je spieren worden blootgesteld tijdens krachttraining. Deze veroorzaken stress op de spieren die belast worden, maar als je vaker traint wordt de spier sterker. Zolang de stress waaraan je wordt blootgesteld beheersbaar blijft en niet leidt tot het verlies van controle, vormt het geen probleem. De scheidingslijn tussen de controle nog net hebben of deze verliezen heet heel toepasselijk de grens. Hieronder bespreken we drie voorbeelden op fysiek, mentaal en emotioneel gebied.

FYSIEKE BELASTBAARHEID

Hoeveel stress kan je fysiek aan? We nemen trainen als voorbeeld:

Wanneer je traint met maximaal gewicht vraag je van jouw lichaam de krachtinspanning te leveren die het maximaal aankan. Je zit hier dus nog net binnen de grens. Stel dat je op een moment van grootheidswaanzin nog wat extra kilo’s aan die ijzers hangt terwijl je dit fysiek niet aankunt, ga je over de grens en richt je schade toe aan je lichaam.

MENTALE BELASTBAARHEID

Hoeveel stress kan je mentaal aan? Bijvoorbeeld op het gebied van werkdruk. Hard werken is nooit verkeerd. Je werk kan een uitdaging zijn die, wanneer alles onder controle blijft, voldoening geeft. Als je echter de grens over gaat van wat je eigenlijk aankunt en leuk vindt, en daardoor met niets anders dan je werk meer bezig bent, raak je mentaal uitgeput.

EMOTIONELE BELASTBAARHEID

Wat kan je emotioneel gezien aan? Als er op een dag iets vervelends gebeurt hoeft dat niet direct te betekenen dat je daardoor de rest van die dag verdrietig of boos bent. Als er op een dag wel vier vervelende situaties of tegenslagen zijn, en je man aan het einde van deze martelgang ook nog opbelt dat hij moet overwerken en het helaas niet gaat redden om vanavond lekker samen uiteten te gaan, barst je misschien in huilen uit of geeft hem een misplaatste woedende reactie. De emotionele grens is bereikt en je hebt je emoties niet langer onder controle.

IEDER MENS HEEFT EIGEN GRENZEN

Wanneer deze grens wordt bereikt, is dus voor iedereen anders. De ene mens is sterker dan de andere. Dat geldt op mentaal, fysiek en emotioneel gebied. Wanneer stress ‘ongezond’ wordt, waarmee dus bedoeld wordt dat het schadelijke gevolgen voor ons kan meebrengen op fysiek, mentaal of emotioneel gebied, verschilt dus ook per persoon [18].

STRESSBRONNEN

De reactie die ons lichaam geeft op stress blijft altijd hetzelfde, maar de oorzaak (de bron van de stress) heeft wel invloed op de manier waarop we de stress ervaren. De bron van de stress kan intern of extern zijn.

INTERNE STRESSBRONNEN

Dit is stress die iemand zichzelf oplegt. Bijvoorbeeld door heel perfectionistisch of prestatiegericht te zijn, door te veel verantwoordelijkheden te nemen of door altijd door iedereen aardig gevonden te willen worden. Deze bronnen van stress leiden niet altijd direct tot stress, maar kunnen, wanneer je erin doorslaat, heel veel stress opleveren.

EXTERNE STRESSBRONNEN

Dit is stress die van buitenaf wordt opgelegd en zowel acuut als chronisch kan zijn. Voorbeelden van externe stressbronnen zijn werk, sport en sociale problemen. Als je gevoelig bent voor interne stress, doordat je dus heel perfectionistisch bent, zal je ook eerder stress ervaren van externe bronnen zoals je werk [19].

Stress in relatie tot onze huidige maatschappij

Het is een breed heersende opvatting dat het aantal mensen dat kampt met chronische stress vandaag de dag sterk is toegenomen ten opzichte van vroeger. Dat is echter een misvatting. Stress is een natuurlijk overlevingsmechanisme en net zo oud als de mensheid zelf. Zowel acute stress als chronische stress is in alle eeuwen onderdeel van ons leven geweest. Stress is dus ook niet per se iets slechts, tenzij je de controle verliest.

Dat is precies wat er gebeurt nu ons bestaan zich niet alleen in de fysieke wereld, maar ook op internet afspeelt. Wat we daar zien confronteert ons onophoudelijk met onze eigen tekortkomingen en gebreken, waardoor het gevoel van controleverlies sneller optreedt dan ooit [20] [21]. Niet getreurd: dit is iets dat je prima kunt leren managen.

Omgaan met stress: leer het managen

Stress ervaren is in de basis niet erg. Dat wordt een ander verhaal als je de controle verliest. Als je daarnaar neigt, zijn er een aantal methoden om je stressgevoel beter te leren managen. We bespreken er hieronder drie.

MANAGE JE TIJD

Krijg overzicht in alle verschillende activiteiten en afspraken waaruit jouw hele week bestaat. Stel dan prioriteiten en maak op basis daarvan een heldere planning. Zo weet je duidelijk wat je te wachten staat, en creëer je overzicht. Dit brengt vaak veel mentale rust met zich mee.

MANAGE JE ENERGIE

Alles wat je doet kost energie. Voor sommige dingen krijg je ook energie terug. Zo kost het maken van een wandeling energie omdat je beweegt, maar kan het energie opleveren omdat je onderweg genoten hebt van al het moois dat je zag en je hoofd lekker hebt kunnen legen in de rust van de natuur.

Probeer je bewust te zijn van de energie die de verschillende activiteiten waarmee je jouw leven invulling geeft, je kosten en opleveren. Een soort levensechte kosten/baten analyse. Op die manier kan je het zo plannen dat je na een activiteit waarvan je weet dat hij inspannend wordt, een activiteit plant waar je van oplaadt.

MINDFULNESS

Door mindfulness kan je gaan inzien dat jij niet je gedachten bent. Je kunt zo loskomen van die (negatieve) gedachtestroom en gemakkelijker gevoelens van stress relativeren. Dit kan rustgevend en ontspannend werken en maakt je mogelijk ook minder ontvankelijk voor stress (gevoel van controle verlies) in de toekomst [22].

Conclusie: (hoe) moet je met stress omgaan?

Stress hoort bij ons leven zolang we als soort bestaan. Zowel in de acute als chronische vorm. Stress hoeft, in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, helemaal niet negatief te zijn en is in sommige gevallen zelfs noodzakelijk. In acute stresssituaties is het essentieel dat je in staat bent hierop te reageren. Ons stresssysteem fungeert hier als overlevingsmechanisme. Zolang de hoeveelheid stress, of deze nu fysiek of mentaal is, onze belastbaarheid niet overschrijdt, vormt stress geen direct probleem en wordt dan ook vaak niet op die manier ervaren.

STRESS WORDT NEGATIEF ALS HET DE BELASTBAARHEID OVERSCHRIJDT

Als de stress groter is dan we aankunnen, verliezen we de controle en ondervinden we negatieve gevolgen van stress. Deze kunnen zich zowel mentaal, emotioneel als fysiek manifesteren. Chronische stress, met name door de vermeende aanwezigheid van een verhoogd cortisolniveau, wordt vaak in verband gebracht met gezondheidsproblemen en overgewicht. Toch lijkt in de praktijk het harde bewijs hiervoor uit te blijven. Dat geldt zowel voor de opvatting dat mensen die last hebben van chronische stress altijd een structureel verhoogd cortisolniveau hebben, als voor de opvatting dat een verhoogd cortisolniveau altijd leidt tot overeten.

‘TE VEEL’ IS VOOR IEDEREEN VERSCHILLEND

De hoeveelheid stress die iemand als te veel ervaart kan per persoon verschillen. Wat de ene mens als een stressvolle situatie ziet, doet een ander helemaal niets. Hoe gevoelig je bent voor stress kan samengaan met bepaalde karaktereigenschappen die je bezit. In de basis zijn dit vaak positieve eigenschappen als perfectionisme of heel lief zijn voor je medemens. Het gevaar schuilt erin dat je doorslaat in deze eigenschap, daarbij komt vaak stress om de hoek kijken omdat je de controle verliest.

VERLIES VAN CONTROLE

Dit gebrek aan controle wordt (net als andere subjectieve ervaringen van mensen die chronische stress beleven, zoals financiële onzekerheid of een uitzichtloze toekomst) wel vaker in verband gebracht met de negatieve gevolgen van stress op het gebied van gewicht en gezondheid.

SOCIAL MEDIA KAN EEN EXTRA BRON VAN STRESS VORMEN

Dit gebrek aan controle is iets dat in de hedendaagse maatschappij vaker voorkomt dan in de perioden hiervoor. Dit heeft te maken met alle technologische ontwikkeling van de laatste jaren. Alles lijkt mogelijk en we hebben onbeperkt de gelegenheid om een inkijkje te hebben in de ogenschijnlijk perfecte levens van anderen. Dit leidt ertoe dat het lijkt alsof de lat om een ‘goed’ leven te leiden heel hoog is. Terwijl al deze zogenaamde perfectie die we zien, niet eens reëel is.

STRESS NIET MINDEREN MAAR MANAGEN

Het gevoel van controle verliezen over het eigen leven treedt daardoor op. Gelukkig zijn er methoden om deze stress te kunnen managen en daardoor de rust terug te vinden in je eigen bestaan. Wat je in acht moet nemen, is dat het niet het doel is om de stress hiermee te verminderen, maar om het te leren managen. Het is aanwezig in jouw leven, en als je ermee leert omgaan hoeft dat geen probleem te vormen.

WIL JIJ OP MENTAAL GEBIED WERKEN AAN DE BESTE VERSIE VAN JEZELF?

Daar kunnen we je mee helpen met een plan bij Changing Life. Binnen dit plan staat jouw persoonlijke groei en ontwikkeling als mens centraal. Samen met een persoonlijke online coach krijg je handvatten aangereikt om de meest optimale versie van jezelf te worden en de regie (terug) te krijgen over jouw eigen leven!

Benieuwd? Check deze link voor meer informatie!